జాతి రతనాలు

పూర్వం తెలంగాణలో యక్షగానాలు (వీధి భాగవతాలు), తోలుబొమ్మలాటలు, పగటి వేషాలు, చిందు ఆటలు, ఒగ్గు కథలు ఇంకా అనేక జానపద కళారూపాలు ప్రజలకు వినోద విజ్ఞాన దాయకాలు. క్రమ క్రమంగా సినిమాలు, టీవీలు జన జీవితాల్లో ప్రవేశించిన తర్వాత ప్రపంచీకరణ ప్రభావంతో జానపద కళలన్నీ కనుమరుగయ్యాయి.

అంటూ తెలంగాణ వైభవాన్ని కీర్తించిన కపిలవాయి లింగమూర్తి తెలంగాణ గర్వించదగ్గ మహాకవి సాహిత్య రంగంలో లింగమూర్తికున్న విభిన్న పార్శ్వాలు మరెవ్వరిలోను కనబడవు. వారు చేపట్టని ప్రక్రియలేదు.

అసంఖ్యాక కవులకు, అవధాని పుంగవులకు పుట్టినిల్లయిన ఉమ్మడి మెదకు జిల్లాకు చెందిన సమ్మత సాహితీ కిరణం గౌరీభట్ల రామకృష్ణ శాస్త్రి. తెలంగాణ మాగాణంలో 20వ శతాబ్దికి చెందిన తొలి ద్వ్యర్థి కావ్యకర్త ఆయన భవ్యకీర్తి అజరామరం.

‘బాలరసాలసాల నవ పల్లవ కోమల కావ్యకన్యకన్‌’ పద్యంలో బమ్మెర పోతన ‘సత్కవుల్‌ హాలికులైన నేమి?’ అని ప్రశ్నిస్తాడు. దానిని నిజం చేసినవాడు ఇమ్మడిజెట్టి చంద్రయ్య.

అంతరించిపోతున్న జానపద కళలను బతికించుకోవాలని ఆరాటపడుతూ, ఆధారం కోల్పోతున్న వృత్తి కళాకారులలోని ప్రతిభను వెలికితీసి, వారి పనితనాన్ని మెరుగుపరిచే మెళకువలు నేర్పి,

పురాణాలలో చతురాసనుడు, దశకంఠుని గురించి చదివాము. సహస్రాక్షుడు, సహస్రనామాల దేవుని గురించి విన్నాము. కానీ వేయి గొంతులు ఒకే గొంతులో పలికించేవారి గురించి ఎక్కడా చదివినట్టు లేదు.

ప్రపంచ చిత్రకళారంగంలో తెలుగునేలకు వెయ్యేండ్ల పై చిలుకు చరిత్ర ఉన్నా, అజంత చిత్రకళ, దక్కన్‌ చిత్రకళ ఇక్కడి చిత్రకారుల నైపుణ్యానికి మచ్చుతునకలైనా, సమకాలీన ధోరణుల ప్రతిబింబించే-ఆధునిక చిత్రకళ వికాసం హైదరాబాద్‌ ప్రాంతంలో జరిగింది మాత్రం, సుమారు వందేండ్ల క్రితమే.

హైదరాబాద్‌ రాజ్యం నిజాం నిరంకుశ పాలననుండి విముక్తం కావడం కోసం పోరాటం చేసినవారిలో తెలంగాణ నుండి ఎందరో కవులు, కళాకారు లున్నారు. వారిలో వరంగల్లు ప్రాంతానికి చెందిన కాళోజీ నారాయణరావు, దాశరధి కృష్ణమాచార్య, పొట్లపల్లి రామారావు ముందు వరసలో ఉండి పోరాటాలు చేశారు.

కవి బుక్క సిద్ధాంతి పూర్వ కల్వకుర్తి తాలూకా, మహబూబ్‌నగర్‌ జిల్లా, ఎల్లమ్మ రంగాపురం గ్రామ నివాసి. ఇంటిపేరు వావిళ్ళ. అందువల్ల ఈయనను వావిళ్ళ సిద్ధాంతి అనిూడా వ్యవహరించేవారు.